Hoe leest u? – Wat leest u? “Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw verstand en met heel uw kracht

De Here Jezus vroeg zijn tijdgenoten Hebt u niet gelezen’ en ‘Staat er niet geschreven?’
Zo maakte Hij duidelijk dat het geschreven woord van God boven alles staat en dat het belangrijk is onderscheid te maken tussen wat God heeft gesproken en de menselijke opvattingen daarover.

“heb dan lief de Heer, je God,
uit heel je hart, uit heel je ziel,
uit heel je verstand en uit heel je kracht!’ (Mr 12:30 NB)

In onze westerse wereld heeft ‘hart’ als beeld de functie van de zetel van ons gevoel, in tegenstelling tot verstand, voor onze rationele overleggingen. Wanneer we van iemand zeggen dat hij ‘het te hoog heeft zitten’ bedoelen we dat hij de dingen te verstandelijk benadert en te weinig met zijn gevoel. En zolang we allemaal maar begrijpen wat we met dat hart bedoelen (want biologisch gesproken zit daar natuurlijk helemaal niet ons gevoel) is er niets aan de hand. Maar het gevaar is, dat we er niet op verdacht zijn dat dat begrip ‘hart’ in een ander cultureel verband wel eens een andere gevoelswaarde zou kunnen hebben. En dat is in de Bijbel dan ook inderdaad het geval.

In bovenstaand citaat, uit Mark. 12:30, vat de Nazareense leermeester Jezus de Wet samen, waarbij hij in feite Deut. 6:5 citeert.

“Liefhebben zul je de ENE, je God, met heel je hart, met heel je ziel, en met al je macht!” (De 6:5 NB)

Eigenlijk noemt Mozes daar alleen hart, ziel en kracht. Ook in Luk. 10:27 vinden we echter vier aspecten: hart en ziel, kracht en verstand, daar genoemd door een schriftgeleerde.

“Ten antwoord zegt hij:

‘liefhebben zul je de Heer je God, vanuit heel je hart, met heel je ziel, met al je kracht’ {#De 6:5 } en met heel je verstand,

en:

‘je naaste aan jou gelijk’! {#Le 19:18 } (Lu 10:27 NB)

In Matth. 22:37 noemt Jezus, net als Mozes, drie aspecten: hart, ziel en verstand; Hij vervangt Mozes’ ‘kracht’ daar dus door ‘verstand’.

“Hij verklaart hem: ‘liefhebben zul je de Heer, je God met heel je hart en heel je ziel en heel je verstand’; {#De 6:5 } (Mt 22:37 NB)

Wanneer de schriftgeleerde in Markus 12 Jezus’ woorden herhaalt, noemt hij er ook maar drie, maar dan hart,verstand en kracht.

“29 Jezus antwoordt: het eerste is

‘hoor, Israël, de Heer is onze God, de Heer is één;

30 heb dan lief de Heer, je God, uit heel je hart, uit heel je ziel, uit heel je verstand en uit heel je kracht!’ {#De 6:4-5 } (Mr 12:29-30 NB)

We moeten dus constateren dat kennelijk enerzijds hart en ziel als grotendeels gelijkwaardig worden gezien (een zogenaamd parallellisme) en anderzijds verstand en kracht. Dat helpt ons alvast wat op weg.

Verstand

‘Verstand’ slaat vooral op iemands overleggingen. Hij bedenkt hoe hij een zaak gaat aanpakken, en hoe hij zijn mogelijkheden (krachten) zo goed mogelijk kan aanwenden om zijn doel te bereiken; In dit geval dus het dienen van God. Weliswaar staat er ‘liefhebben’ en niet ‘dienen’, maar in de Hebreeuwse denkwereld kun je iemand niet liefhebben zonder voor hem bezig te zijn (zie bijvoorbeeld Jak. 2:15-17). Wellicht daarom worden verstand en kracht als grotendeels gelijkwaardig behandeld.

Ziel

Het woord ‘ziel’ duidt in een verband als dit vooral het wezen van de mens aan, dat wat hij werkelijk is. En dat is dan waar dat woord ‘hart’ parallel aan staat.

Het woord ‘hart’ duidt in de eerste plaats op iemands innerlijke leven, dat wat hij werkelijk is of najaagt, in tegenstelling tot hoe hij zich naar buiten toe voordoet, de uiterlijke schijn:

“Dit volk eert Mij met de lippen, maar hun hart is ver van Mij” (Matth. 15:8).

Anderzijds kan een mens zijn ware aard vaak toch niet verbergen:

“Nadat hij de mensen bij zich geroepen had, zei hij tegen hen:

‘Niet wat de mond ingaat maakt een mens onrein, maar wat de mond uitkomt, dat maakt een mens onrein …

Zien jullie dan niet in dat alles wat de mond ingaat in de maag terechtkomt en in de beerput weer verdwijnt? Wat daarentegen de mond uitgaat komt uit het hart, en die dingen maken een mens onrein. Want uit het hart komen boze gedachten, moord, overspel,ontucht, diefstal, valse getuigenissen en laster. Dat maakt een mens onrein,niet het eten met ongewassen handen.” (Matth. 15:10-11, 17-20).

Ook bij Lukas lezen we daarover, wanneer Jezus zegt:

“Elke boom kun je aan zijn vruchten kennen, want van distels pluk je geen vijgen en van doornstruiken geen druiven. Een goed mens brengt uit de goede schatkamer van zijn hart het goede voort, maar een slecht mens brengt uit zijn slechte schatkamer het kwade voort; want waar het hart vol van is daar loopt de mond van over” (Luk.6:44-45).

Het hart is een soort schatkamer, waar de mens zijn ware ‘schatten’ verbergt, dat wil zeggen datgene waar hij werkelijk waarde aan hecht.

In zijn prediking probeerde Jezus daarom tot dat hart door te dringen, en die werkelijke innerlijke gezindheid om te buigen tot een Godgezinde mentaliteit. Dat hart, niet het lichaam, moet rein zijn in Gods ogen, want:

“Gelukkig wie zuiver [Grieks: ‘rein’] van hart zijn, want zij zullen God zien” (Matth. 5:8).

Maar van te velen bleek dat hart ‘verhard’, zodat het geen andere waarden meer toeliet, en zelfs zijn discipelen konden daar (in elk geval voor het moment) last van hebben:

“want zij waren bij de broden niet tot inzicht gekomen, maar hun hart was verhard” (Mark. 6:52).

En daarom moeten we ook zorgen dat er niets die Godgezinde mentaliteit in de weg kan staan:

“Pas op dat jullie hart niet afgestompt raakt door de roes en de dronkenschap en de zorgen van het dagelijks leven, zodat die dag [van Jezus’ terugkomst] jullie overvalt” (Luk.21:34).

Want wie God wil dienen, moet dat doen met zijn hele hart, of, zoals het elders heet:

‘van ganser harte’.

R.C.R.

++

Extra lectuur

1. Woord zonder boeien vol van kracht
2. Gods vergeten Woord 15 Schepping 7 Vreze des Heren
3. Gods vergeten Woord 18 De Wet van Christus 1 Wet van Mozes
4. Gods vergeten Woord 21 Intro: In de wereld maar niet van de wereld
5. Gods vergeten Woord 25 Varen op Bijbels Kompas 1 Intro Afstemmen op principes
6. Gods vergeten Woord 25 Varen op Bijbels Kompas 2 God op de eerste plaats
7. Gods vergeten Woord 25 Varen op Bijbels Kompas 3 Een goede en rechtvaardige wet
8. Aanvoelen en kennis
9. Is daar een veroorzaker van alles
10. Vertrouwen, Geloof, Roepen en Toeschrijving aan Jehovah #3 Stem van God #3 Ernstig te nemen zegenende stem
11. Vertrouwen, Geloof, Roepen en Toeschrijving aan Jehovah #3 Stem van God #6 Woorden tot voedsel en communicatie
12. Vertrouwen, Geloof, Roepen en Toeschrijving aan Jehovah #4 Vergankelijkheid #1 Welvaart
13. Vertrouwen, Geloof, Roepen en Toeschrijving aan Jehovah #8 Gebed #6 Communicatie en manifestatie
14. Vertrouwen, Geloof, Roepen en Toeschrijving aan Jehovah #10 Gebed #8 Voorwaarde
15. Is ons ooit Dankbaar genoeg
16. Aanwijzingen voor redding te vinden
17. God roept de gekwalificeerden niet
18. Houdt uw hart op de goede weg
19. Zuiverheid en verantwoordelijkheid van leden en leiders in een gemeenschap
20. Stel je hart open
21. Een hart op de juiste plaats en helder brandend geloof
22. Waar je hart is, daar zal je je schat vinden
23. Het hart van een mens is als een kleed
24. Zaai en oogst in de tuin van uw hart
25. Zelfs wanneer de wereld tegen jou is hebt geen vrees
26. De aanduiding door Paulus en Jacobus van de werken die wij horen te doen
27. Verschil in woordbetekenis doorheen de tijd 2 Liefhebben en Geloven
28. Materialisme, “would be” leven en aspiraties #8
29. De Falende mens #2 Vrije keuze
30. Verlossing #1Bijbelse leer van verlossing
31. Mogelijkheid om God rechtstreeks toe te spreken
32. De Ekklesia #6 Bad der Wedergeboorte
33. Delen van God’s Rijkdom en Wijsheid
34. Gaat daarom en maakt discipelen van mensen uit alle natiën